Ben Glasson,ãidiệntíchcănhộminidướimởxổ số thứ hai ba đài học giả 46 tuổi ở Melbourne, từng chuyển đến một căn hộ rộng 28 m2 ở rìa thành phố Melbourne vào tháng 10/2020. Ông mô tả nó giống như một chiếc hộp đựng giày nhỏ xíu. "Đó là trải nghiệm rất mãnh liệt. Bạn cảm thấy hoàn toàn bị nhốt về mặt kiến trúc", ông nói.
Dù khu căn hộ đó tuân thủ luật xây dựng của bang Victoria nhưng Ben nhận thấy không thể ở được vì quá chật hẹp và hệ thống thông gió kém. Cuối cùng, ông phải hủy hợp đồng thuê. "Lúc chuyển đi, họ hỏi liệu có thể giới thiệu ai khác, tôi từ chối vì không cảm thấy thoải mái khi giới thiệu bất kỳ ai đến nơi như vậy", ông kể.
Một góc căn hộ 27 m2 ở Melbourne mà Ben Glasson từ chối ở. Ảnh: Ben Glasson
Cameron Cutts, 49 tuổi, lại thấy việc chuyển đến studio rộng 35 m2 ở Brunswick là thay đổi đáng mừng. "Tôi là Gen X, đã ở ghép và làm việc trong lĩnh vực cộng đồng và hỗ trợ người khuyết tật cả đời. Tôi sẽ không bao giờ có thể tự mua nổi một căn nhà. Việc có phòng tắm và nhà bếp riêng đã là điều xa xỉ", ông nói.
Cutts cho biết bản thân cần rất ít không gian để sống thoải mái và thậm chí còn tổ chức các bữa tiệc tối cho tối đa 8 người trong studio của mình. "Tôi nghĩ chúng ta có thể sống trong những không gian nhỏ hơn", ông nói. Điều ông quan tâm là các không gian này phải có tiện nghi tốt, hạn chế phát thải.
Không chỉ cư dân có cảm nhận khác nhau, diện tích căn hộ tối thiểu cũng là vấn đề đang gây tranh cãi tại một số địa phương của Australia. Khi các chính quyền bang hay doanh nghiệp khẩn trương tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng nhà ở, một số chính trị gia, nhà quy hoạch đô thị lo ngại rằng việc cho xây các căn hộ nhỏ hơn có nguy cơ tạo ra các khu ổ chuột mới.
Cameron Cutts bên trong căn hộ 35 m2 ở Brunswick. Ảnh: Guardian Australia
Tại Brunswick ở phía bắc Melbourne, tranh cãi đã nổ ra năm nay trong hội đồng thành phố Merri-Bek khi xem xét dự án nhà ở xã hội Cysur, với các căn hộ rộng 22,5 m2 không có ban công riêng. Hội đồng ban đầu phản đối dự án này với các lý do về quy mô, tiện nghi, mức độ ánh sáng ban ngày của một số căn, cũng như những lo ngại về bãi đậu xe và tác động đến di sản.
Nhưng chủ đầu tư lập luận rằng dự án là mô hình mới đầy sáng tạo, cung cấp nhà ở giá cả phải chăng và quy mô nhỏ. Các căn hộ mini này hứa hẹn sẽ được bù đắp bằng trần cao. Sau khi có những thay đổi đối với thiết kế ban đầu, trong đó diện tích tối thiểu tăng lên 24,5 m2, Cysur được bang Victoria phê duyệt.
Ủy viên Hội đồng James Conlan, người phản đối dự án, cho rằng các nhà phát triển bất động sản đang ngày càng lợi dụng cuộc khủng hoảng nhà ở giá rẻ để gây áp lực, buộc các hội đồng thành phố từ bỏ các hạn chế về kích thước và chiều cao căn hộ. Hội đồng Merri-Bek của ông đã cố gắng áp đặt diện tích căn hộ tối thiểu là 37 m2 vào năm 2005 nhưng đã bị chính quyền Victoria bác bỏ.
"Dù tôi là người rất ủng hộ việc có nhiều nhà ở xã hội và giá cả phải chăng hơn, các nhà phát triển đang sử dụng những từ này để thúc đẩy các hội đồng phê duyệt các tòa nhà cao hơn với căn hộ nhỏ hơn để tăng lợi nhuận", ông nói.
Ngược lại, Ủy viên hội đồng Greens Adam Pulford, người đã bỏ phiếu ủng hộ dự án, cho rằng một số ủy viên đang nói về cuộc khủng hoảng nhà ở trong khi "hết lần này đến lần khác" bỏ phiếu chống lại những ngôi nhà mới.
"Chúng ta cần những lựa chọn nhà ở đa dạng cho những người có nhu cầu khác nhau. Một căn hộ nhỏ hơn được thiết kế tốt có thể đáng sống nếu nó dành cho những người độc thân hoặc những cặp vợ chồng chưa có con", ông lập luận
Đồ họa mặt tiền dự án nhà ở xã hội Cysur. Ảnh: Cysur
Một cuộc điều tra của nghị viện Victoria vào tháng 8/2022 cho thấy bang này tụt hậu so với New South Wales, Nam Australia và Tây Austrlia trong việc thiết lập quy mô căn hộ tối thiểu, tiêu chuẩn về khả năng tiếp cận ánh sáng mặt trời, hệ thống thông gió và không gian xanh.
Ở New South Wales, căn hộ phải có diện tích tối thiểu là 35 m2 nhưng không áp dụng cho nhà trọ và nhà ở chung, vốn chú trọng nhiều hơn vào không gian chung. Nhà trọ, theo luật phải được quản lý bởi nhà cung cấp nhà ở cộng đồng đã đăng ký, có thể có phòng nhỏ tới 12 m2 cho một người.
Tại Marrickville, phía tây Sydney của New South Wales, dự án Nightingale gồm 52 căn hộ cho thuê giá phải chăng sẽ bao gồm một số căn nhỏ tới 24 m2, cùng với không gian chung để giặt là, ăn uống, làm vườn và giao lưu. CEO Nightingale Dan McKenna, cho biết dự án này giúp những người mà nếu không có nó sẽ bị loại khỏi thị trường. "Chúng ta cần sự đa dạng, nhiều lựa chọn để mở ra những gì có thể trên thị trường", ông nói.
Nhưng nhiều chuyên gia khác không ủng hộ các căn hộ mini. Michael Buxton, chuyên gia về môi trường và quy hoạch tại đại học RMIT ủng hộ Victoria nên đặt ra giới hạn về quy mô căn hộ cũng như các hình thức nhà ở tập thể khác.
Ông cho rằng những căn hộ nhỏ trong đô thị làm môi trường sống kém đi theo thời gian. "Đây không phải là môi trường sống lâu dài thỏa đáng và chính quyền có nghĩa vụ kiểm soát hành vi này", ông nói.
Tương tự, giáo sư Nicole Gurran, nhà phân tích chính sách và quy hoạch đô thị của Đại học Sydney, cho biết có thể có sự khác biệt lớn giữa thị trường nhà ở phi lợi nhuận và thị trường mở. "Khi chúng ta phụ thuộc vào thị trường tư nhân để cung cấp nhà ở giá phải chăng, đó là lúc chúng ta gặp phải các vấn đề và nguy cơ hình thành các khu ổ chuột đô thị mới", bà cảnh báo.
Sarah Toohey, CEO Hiệp hội Ngành nhà ở cộng đồng bang Victoria, cho rằng các hạn chế về kích thước tối thiểu của căn hộ mới và căn hộ giá cả phải trả và giá cả phải chăng và không gian sống chung đã lỗi thời. Theo bà, các nhà phát triển không cần phải nhồi nhét những ngôi nhà nhỏ để có giá cả phải chăng.
"Các tổ chức nhà ở cộng đồng phi lợi nhuận đang dẫn đầu trong việc thực hiện mật độ dân cư một cách tốt, cung cấp nhà ở cho các nhóm người thuê đa dạng đáp ứng các tiêu chuẩn thiết kế và môi trường cao cấp", bà nêu.
Trong khi đó, đối với một cư dân như Cutts, sự đa dạng về căn hộ, thành phần cư dân cùng với các tiện ích chung tốt là điều quan trọng. "Tôi đồng ý rằng nếu bạn xếp một nhóm người sống trong những không gian rất nhỏ cùng với tiện nghi nghèo nàn thì sẽ có vấn đề thực sự. Sự phát triển này phải được thực hiện trong bối cảnh đa dạng về con người và cơ sở hạ tầng tốt", ông nói.
Anh Kỳ(theo The Guardian, The Age)